Мавзӯъ: Ҳаёт ва фаъолияти адабии Ибни Ямин

Нақша:

 Муқаддима

1. Ҳаёти мухтасари шоир
2. Фаьолияти адабии ӯ
3. Мундариҷаи ашъори шоир

Хулоса

Дар бобати ҳаёти шахей, алаяхусус, дар бораи давраи ҷавонии ӯ маълумоти бисёре нест. Номаш Амир Фахруддини Маҳмуд буда, падараш Яминуддин ном доштааст. Бино бар ин ривоят, Ибни Ямин соли 1286 дар қасабаи Фарюмади XygocoH дар оилаи амалдори ҳукумат Яминуддин ба дунё омадааст. У дар таърихи адабиёти классикии мо бо номи Ибни Ямин (яъне фарзанди Ямин) машҳуру маъруф гардидааст, Аҳли хонаводаи онҳо аз заминдорони миёнахоле буда, ба кори деҳқонй шуғл меварзидаанд ва ризқу рӯзии аҳли оиларо ба меҳнати ҳалоли худ таъмин мекардаанд. Аз омӯзиши ашъори Ибни Ямин чунин маънӣ бармеояд, ки ӯ дар ҳақиқат ҷавони зираку доно буда, ба ҳодисаҳову воқеаҳои заминиву осмонй таваҷҷӯҳ менамудаает ва сабабҳои пайдоиши онҳоро фаҳмидан мехостааст, Ибни Ямин таҳсшш ибтидоиро дар зодгоҳи худ дар назди падар касб намудааст, чунонки дар ин байт мегӯяд:

Падар, ки раҳмати ҳақ бар равони покат бод,

Зи май дарег намедошт панды пирона.

Аз ин мисраъҳо маълум мешавад, ки ӯ таҳсили ибтидоиро дар назди падар гирифтааст. У аз хурдсолй ба шеъру шоирй дилбастагии зиёде дошта, аз мактаби эҷодии Рӯдакй, Фирдавсй ва шоирони дигар сабақҳо гирифтааст. Масалан, ба шеъри устод Рӯдакй «Ҳар бод, ки аз сӯи Бухоро ба май ояд» чунин назирае сурудааст:

Буе, ки зи чини сари зулфат ба ман ояд,

Хуитшр зи дами нофаи мушки Хутан ояд.

Фирдавсии бузургро низ васфу ситоиш намуда гуфтааст:

Сиккае, к-андар сухан Фирдавсии Туей нишонд,

Кофирам, гар ҳеҷ кас аз зумраи фурей нишонд.

Аввал аз болои курса дар замш омад сухан,

Усуханро боз боло бурду бар курей нишонд.

Мероси адабии шоир зиёда аз 16 ҳазор байтро дар бар мегирад, ки он аз қасида. газал? қитъа, рубой, маснавй ва гайраҳо иборат аст. Соли 1337 шӯриши Сарбадорони Хуросон вазьияти вилояти Хуросонро хеле бад кардаанду мулки Ибни Яминро низ талаву тороҷ кардаанд:

Бистудандӣ ба сад ишканҷаи чӯб,

Бақиёси ҷамоаизардор.

Удар аввал оиладор набудааст. Аввалҳоп умри худро барои хондан ва хуш гузаронидан бе ҳаёти оилани синарй намудааст. Дар охири умр хонадор шудан, ӯро ҳам аз сабаПп заъфи пириву ноумедй ва ҳам аз нигоҳи норасоиҳои иқтпсоди а зоб медод.

Мазмун ва мундариҷаи ғоявии шеъру ппалҳои Ибни Ямин аз мадҳи амирону ҳокимон ва пушаймони а» онхл>, адлу инсоф, панду насиҳат ва масъалаҳои иҷтимой иборат мебошад. Масалан, ӯ адлу инсофро аз синфи ҳокпм хоҳшну дархост намуда, чунин мегӯяд:

Макун ҳаргиз ситам бар зердастоп,

Ки эшон чун ту Ҳақро бапдагоианд.

Ҳаёти доим аз додудщиш цуй,

Ки Нӯшервону Ҳотам зиндагонанд.

Хулоса, Ибни Ямин дар эҷодиёти худ аиъанаи хуби шоирону адибони классикии моро дар бобати панду ахлоқ идома додааст. Дар масъалаҳои пандуахлоқиаш ба воситаи аклу дониш ҳаллу фасл намудани мураккабиҳои ҳаётро ба мардумон тавсия медиҳад:

Касеро, ки беги аз кафоф орзуст,

Хирад поймол аст дар поймол.

Нишеман ту дар сояи ақл цуй,

Ки ақл офтобе буеад безавол.

Эҷодиёти шоири маъруф ва мазмуну мундариҷаи шакли шеърҳои ӯ хеле рангин буда, барои тарбияи ояндагон шоистаи омузиш аст.